Büyük K nın Gizemi
125 Yıldır dünyanın yükünü çekiyor . 106 prototip yapılıp 42 ülkeye dağıtıldı . Paris’te toprağın altında ve nemden , havadan , tozdan korumak amaçlı 3 cam fanusların altındadır .Gizli ve korunaklı bir odada ve o odaya ulaşmak için üç ayrı kişi ve üç ayrı anahtar gerekmektedir . Bunlardan biri uluslar arası ağırlık ve ölçü bürosu müdürü , Büyük Britanya’dan Martin Milton ; Avustralyalı başkan Barry İnglis ; Fransız arşivlerin başkanı Hervé Lemoine . Peki neden ? bu kadar teferruat ? Çünkü büyük “K” (Le grand K ) uluslararası kilogram ölçen ana prototipidir. Ana ölçü kalibresidir . Birkaç elmadan bir ton çeliğe kadar küçük bir golf topu büyüklüğünde (39,17 mm) bir silindirden oluşmakta , yüzde 10 iridyum ve yüzde 90 platinden oluşmaktadır . baz alınan diğer ölçüler jul , pascal , newton , watt , amper dir . Bütün dünyada kullanılan ölçülerin ana kaynağıdır . Bu nedenle büyük “ K “ çok önemlidir . şimdiye kadar aklımıza gelmeyen 1 kg ölçünün nasıl doğduğu yeri öğrenmiş olduk . 1875 ten beri dünyada aynı ölçü kullanılmaktadır .Paris’te hangi mahzende saklandığı sır gibi saklanmaktadır . Mahzen çünkü ısı ve nemin uygun olduğu bir ortamda ölçülmektedir . 1795 lerde 1 kg = 1 cm3 (santimetreküp) 4°C saf su ile ayarlanmak taydı .Platin ve iridyum karışımı silindirler hazırlanmış ve arşivlenmiş . 1875 17 ülke bu ölçü standartlarını kabul etmiş ve bu silindirlerden saf ve hassas bir şekilde prototipleri hazırlanarak verilmiş.
1795 yılında gram, 4°C sıcaklıkta (maksimum su yoğunluğuna karşılık gelen sıcaklık) 1 cm3 saf su olarak tanımlanırdı.Zamanla gönderilen prototipler temizlik toz ve zamanla bu silindir iridyum/platine aşınmaya başlamış ve ülkeler arasında 50 ile 665 mikrogramme lık bir sapma göstermeye başlamış. Buda bir yazıcının tonerini etkileyecek bir miktardır . Yani büyük “k” genişliyor mu ? yoksa inceliyor mu ? bilinmeyen bir şekilde ölçü sapmaktadır , dolayısıyla yeni bir hesaplama standardına gerek duyulmuştur.
Ölçü biriminin tekrar düzenlenmesi
Her dört yılda bir yapılan uluslar arası ölçü ve ağırlık birimi konferansında yirmi yıl önce bu problem belirlenmiş ve 2018 18-20 Kasım ayındaki toplantıda (Paris-Versailles ) büyük “K” nın bir problem yarattığını ve yeni bir ölçü sisteminin ortaya konulmasın kabul edilmiştir .1900 larda bilim adamı Max Planck tarafından icat edilen Büyük “K” yavaş yavaş papuçu dama atılıyor . Ama şunu unutmamak lazım ki fiziki olarak bir çok işleme ve formüllerin yapımında çok faydalar sağlamış hayatımızda meteoroloji , elektik , metre , saniye kavramı gibi oluşumlar bunun sayesinde ortaya çıkmış bugün GPS varsa büyük “K” sayesindedir . Dünya savaşında Alman işgalinde korunmuş ve büyük silindir kavanozların içinde hassasiyetliği bozulmasın diye yıllardır gizli tutulan bu alet , zamana ve belki doğaya yenik düştü .
Şimdi Kilogram nasıl belirlenecek ?
Bilimsel çalışmalarda , ticaret işlerinde çok faydalı olan kütlenin temel birimi Kg fiziksel bir nesneye dayanılarak hesaplanmıştır . Artık akademisyenler ve bilim adamların sayesinde Kg matematiksel bir formül ile hesaplanacak . Bu formülü elde etmek için bir cismi teraziye konmuş , sonra bir elektromıknatıs ile teraziyi dengeye getirmişler . Bu teraziyi dengeleyen elektro-mıknatıstan geçen elektrik akımı bu matematiksel formül baz alınacak . Tam tanımı 20 Mayıs 2019 da açıklanacak
Burada ana kilo silindiri ve toz , hava girişini engelleyen silindirik cam fanuslar .
Burada silindir şeklinde ana kilo ölçü birimi. yüzde 10 iridyum ve yüzde 90 platinden oluşmaktadır
