Mor Salkim , çin mor salkimi , wisteria sinensis , Glycine , Glicina ; Visteria , Blauregen chinesische

Mor Salkim , çin mor salkimi , wisteria sinensis  , Glycine , Glicina ; Visteria , Blauregen chinesischer ;

                   Çin mor salkımı 10-15 metre uzayabilen tırmanıcı bir bitkidir. Anavatanı Çindir ; Ağaç gövdelidir.  Çiçekleri yapraklarından önce çıkar ve üzüm salkımı gibi asağıya doıru sarkıktır , bu salkımlar 30-40 cm ye kadar uzayabilir ve de mis kokuludur .Rengi eflatun ve tonları , mavi , beyaz rengindedir . Çiçekler dıştan en koyu rengi içe doğru renk tonu açılır beyaz renge döner . bazıları ise ortası sarıdır .

                   Mor salkım ilkbaharın ilk müjdeleyen bitkilerindendir , özellikle çiçekleri bakımından oldukça dikkat çekici ve gösterişlidir . uzun süren bu çiçeklenme sırasından yayaş yavaş yaprakları ortaya çıkar ve bir ay içerisinde bitkiyi kaplar .  Mor salkım senede iki defa çiçek verir , İkinci çiçeklenme dönemi yaz sonu sonbahar başlangıcıdır , fakat yapraklarından dolayı kendini pek belli ettirmez , ancak siz ve benim gibi çiçek severler bu çiçekleri fark eder .  Mor salkım tohumları , fasulye gibi ,  içinde tohumları olur , Dört , beş adet olan bu tohumlar  yassı ve yuvarlak hatlıdır.

                   Mor salkım veya wisteria uzun ömürlüdür . 150 yıl yasayanlar tespit edilmiştir . genelde park ve bahçelerde ama 1800 yıllarda Avrupa’ya gelen bu bitki şatolarda , malikanelerde , resmi devlet binalarında  , özel bahçelerde yetiştirilmiş ve binanın yakınlarına dikilen bu bitkiler yapının şeklini alarak büyür . Sarmaşık seklinde uzayan bu bitki o kadar sağlam ki birçok prensin , prensesin odasına gitmesine aracı olmuştur .

                  Mor salkım toksik bir bitkidir , tohumları yenilmemelidir , ayrıca at, keçi , koyun sığır gibi hayvanların yaprakların yemesi neticesinde iki veya üç gün süresince şiddetli  yanma hissi verir , hayvanları zor durumda bırakır . Yaprakları yeğen hayvan yemeden içmeden kesilir .

Mor salkım ekonomiye katkısından ziyade tamamen güzelliğinden dolayı tercih edilmektedir.  Bitki genelde  çit yapmak , bir duvarın üzerine kamufle etmek için , bir villanın veya bir binanın üzerine ağdırılarak çirkin görünen yapıları kamufle etmekte kullanılır , ayrıca çardakların üzerine  , ardıç veya diğer dekoratif ağaçların üzerine ağdırılarak güzel bir renk vermesi sağlanır  ; bazi şehirlerde avenu veya büyük caddelerde süslemek için …. Yani her türlü bahçe , şehir , parklarda kullanılabilir .

                          Çiçeğini şekli rengi kokusu ile salkım şeklinde sıralanması  benin için mor salkım en favori çiçekler arasında yer alır .  Çiçeklenmesi uzun zaman almaktadır . bir fidan  iki ; üç seneden on seneye kadar çiçeklenmeye bilir , satın alınacaksa  beş altı  yaşının olması iyi olur . Ek bilgi olarak tohumdanda çoğalır ana gövdesini (uzayan dalından birini) toprağa gömerek ; oradan saçak atacaktır . sonra budayarak köklü kısmını  alabilirsiniz .

                          Wisteria Sinensis türü ülkemizde olan türdür . Avrupa ve Akdeniz kıyı ülkelerinde de vardır .  Rusların folkfor elbiselerin şapkaları aklıma geliyor , üzeri yelpaze gibi bir kulaktan diğer kulağa kadar giden şapkalar . Öndeki taç yapraklar öne doğru iki elin birleşmesi gibi arka taç yaprak ise yelpaze gibi fonda durmaktadır . Çok güzel bir çiçek . Bir de Wisteria Floribunda  çesiti vardır bu çeşitte ise yine salkım gibidir sadece taç yapraklar biraz  kısa yuvarlak tomurcuktan gelmektedir ,  ama W.sinensis (çin mor salkımı)  yassı ve düz bir tomurcuktan çıkar . elimde bu modelin çiçek resmi olmadığından paylaşamiyorum. İnternet sitelerinde bulabilirsiniz ama w . Sinensis kadar güzel değildir .

                          Taksonomi (Taxonomy) dalı ile uğraşan  yani : canlı organizmaların adlandırabilmek için hangi alem , bolum , sınıf , takım , familya , alt familya , cins ve tür den geldiğini inceleyen  bir bioloji dalıdır . 20. yy da moleküler bioloji'nin keşif edilmesi ile bir çok canlı türü eskiye nazaren daha doğru bir şekilde sınıflandırılmıstır .  Taksonomlar bur türleri dokuz on çeşite çıkarmışlardır , bunlardan bazıları hibrittir (genetiğle oynanmış) .

                           Dünyada en ünlü biolojik snıflandırma merkezlerinden  ; NCBI Ulusal bioteknoloji bilgilendirme merkezi  (national center for biotechnology information )  ve ITIS  taksonomi ve biolojik araştırma merkezi  Integrad Taxonomic information sytem  e göre

                        Bitki -20 li dereceye kadar dayanır . Son baharda yaprak döker kış boyunca uyur kışın bitmesi ile çiçeklenmeye başlar , yalnız "Mart geldi kazma kürek yaktırdı" olayı bitkinin çiçek açan tomurcuklarının soğuk almasını sağlar . Önerimiz güneş alan ve sert rüzgarları görmeyen bir yere ekilmeli .İç Anadolu ayazı bitkiyi etkileyebilir ya bitki kışın örtülmeli veya saksıya ekilmeli ve kışın kapalı bir yere konulmalı. Wisteria Macrostachya  cinsi iç Anadolu'ya uygun olacağını düşünmekteyim , bu cins Haziran ayında çiçeklenir bu da diğer wisteria çeşitlerine göre çiçeklerini soğuğa karşı korumuş olur .  . 

Wisteria Brachybortrys, w. Brevidentata, w. villosa , W.Venusta , W. Floribunda , W.Formosa , W. Japonica , W. Frutescens  gibi türlere ayrılmıştır . 
Arama kelimeleri : Wisteria tree  , wisteria lane ,  the wisteria , wisteria plant , wisteria vine , wisteria flower , blue wisteria , wisteria flowers , wisteria plants , wisteria purple , chinese wisteria , wisteria sinensis , wisteria house , japan wisteria , wisteria garden , wite wisteria , wisteria trees , japanese wisteria , growing wisteria , wisteria pruning , wisteria moon , prune wisteria ,