Ortanca ,
Hydrangea Macrophylla , Hortensia , Hortensius , hydrangea , hortensja ogrodowa , Гoртензия кpупнoлистная
Ortanca ; Japonya kökenli
bir ile üç metre arası uzayabilen kışın yaprakları dökülen çalı gövdeli bir bitkidir .
Orijinal ismi Hydrangea Macrophylla dır
. Halk arasında Hortensia , Hortensius , hydrangea , hortensja ogrodowa
, Гoртензия кpупнoлистная ,
Ortanca hakkında her şey , Ortanca yetiştiriciliği ,
Bazı türleri : « Beaute Vendomoise , Big Smile ,
Blue bonnet , Blue wave , Blue Bird , Endless summer perpetual bloomer , forever pink , Veitchi ,
Sister theresa , Taube , Red star , Pia cüce ortanca , Nikko blue ve
Liliciana çeşitleridir .
Çiçekler Mavi , koyu mavi , kırmızı , beyaz , pembe renklerinde dir .
1712 Kaempfer ve 1784 de Thunberg doğa bilimciler tarafından Nagasaki den batıya açılan kapı olmuştur . Daha sonraları doğa kaşifçiler : Louis Antoine de Bougainville , Philibert
Commerson 1789-1790'lar da Joseph Banks tarafından Çin'den İngiltere'nin Kew
Bahçesine canlı fidanlar getirerek önem kazanmaya başlamıştır ve Linnean Society biyolojik ve botanik araştırma
şirketi tarafından Hydrangea Hortensis
olarak adlandırıldı.
Ortanca uzun yıllar Honshu adası (Japonya Hondo da denilir : Tokya , Osaka ,
Hiroshima, Kyto Yokahama , Nara ve Nagoya şehirlerinin bulunduğu ada ) ve
Cin’de bahçeleri süsledikten sonra 1790'lar dan itibaren Avrupa ve sonra bütün dünyaya
yayılmıştır . Bitki 1 -2 metre uzayabilen çalı , yaprak döken odunsu bir
bitkidir . Çiçek 10 cm ile 30 cm arası top şeklinde oluşan çiçekler bütünü
halindedir. Yari gölge alanı seven bitki yaprakların yeşilliği ve çiçeği ile
çok görkemli bir bitkidir. Ortanca
sonbaharda humuslu (bahçe toprağı) ve asit oranı yüksek (Ph4-5) yani hayvansal veya bitkisel gübre ve de az
miktarda kumlu toprağa birer metre ara ile ekilir . Ek olarak eklenecek Azot ile yapraklanması ve çiçeklenmeyi kuvvetlendirebilirsiniz,
ayrıca fosfor ve potasyum da önerilir .
Puf Nokta : Mavi çiçek elde etmek istiyorsanız asit oranı Ph4 toprağa vede sadece ilkbahar yağmur suları ile sulamanız gerekmektedir . Alimunyum sulfat toprağa ekleyerek güzel bir Nikko Blue “Mavi ortanca” elde edebilirsiniz .
Orkide budama ve gençleştirme : Uzun bir çiçeklenme dönemi sağlamak için solmuş çiçekleri budamanız gerekmektedir . Sonbahar kıştan korumak için son yaprakları ve çiçekleri bırakabilirsiniz . İlkbahar da bitki budanır 10 cm – 20 cm 30 cm veya 40 cm de budanır. Saksıya almak istiyorsanız bunu sonbaharda yapmalısınız .
Ortanca Hastalıklar ve sebepleri :
Ortanca yaprakların sararması su eksikliğinden veya topraktaki demir
ve veya magnezyum eksikliğinden meydana gelir yada toprağın aşırı kireçlendiğini ifade
eder .
Puf Nokta : 200 litrelik bir bidona yarısı su ve
yarsını çan ağacı kabuğu ile durdurup 1 gün bekletildikten sonra ortancaları sulayınız
.
Ortanca mantarlaşma ve yapraklarda beyazlar oluştuğunda halk dilinde
külleme , bitkinize kükürt yapmanız
tavsiye edilir .
Ortanca yeşil sapların kahve renge dönüşmesi bitkinizi daha havadar bir yere almalısınız gerekmektedir .
Ortanca lekeli , pas lekesi gibi hastalıklarda toprağından kaynaklı
, toprağın humuslu havadar toprak olması gerekmektedir.
Ortanca parazitleri beyaz bitler –tırtıl –böcekler hortensia pulvinaire floconneuses (Fliccifera
Pulvinaria) Bunlardan kurtulmak için 90° lik alkol ile (bira da olabilir) gövdeye
ve yapraklara yapışan parazitleri silip atılmalıdır ; Sabunlu su ile de
deneyebilirsiniz …. Beyaz yağ da etkilidir . Ek bilgi : Beyaz yağ nedir ? Soğuk baskı çörek otu yağdır ( Huile
Blanche ? Huile de graine de Pavot pression froid )
Ortanca bu parazitlerin çok olması
durumunda bitki sap ve yaprakları budanır
ve oradan uzaklaştırılır daha da baş
edemiyorsanız bitkiyi yakılarak pulvinaire bitlerinden kurtulabilirsiniz . (Bitki
ölüp ölmeyeceği denemek lazım . Kök kısmı yanmayacağından tekrar patlama
olasılığı vardır. Ortanca'nızı çok seviyorsanız dipten budamak iyi olur . Ben
şahsen çiçeğimi yakamam )
Ortanca yapraklarında yer yer kurumalar ve lekelenmeler de
phytophtora ( fitoftora ) mantarının sebebidir . Bitki sanki su ihtiyacı var
gibi görülür , halk arasında çözüm yoktur . Biyolojik şekilde çözümlenecek olsa
Trichoderma harzianum ( Trisoderma harzianum mantarı) mikroskobik mantarı
patolojik bir reaksiyon yaparak diğer zararlı mantarların gelişmesini
engellemektedir . Bizim için fazla teknik .
Ortanca yaprakları ve çiçekleri gıda sektöründe kullanılmaz
toksiktir , ama baz çeşitler toksik değildir ve de ortanca'nın memleketi olan
Japon'ya da her yıl kutlanan Buda doğum günü törenlerinde Japon çayı Amache
(Amaş) ortanca yaprakların ezilerek fermente
sonucu yapılan bir çay dır . Japonca'da kelime anlamı Amache = şekerli çay anlamına gelir dolayısıyla ortanca yaprakların fermente edilip çay haline gelmesi şekerden 450 kat daha şekerli olduğundan kaynaklıdır bunun sebebi içeriğinde tanen ve filodulsin bulunmaktadır (Tanin ve
phyllodulcine) Kafein içermez . Amache
japon çayı doğal anti-alerjik ve de diş enflamasyonu , diş eti hastalıklara karşı koruyucu özelliği bulunmaktadır
. Japon Budizm ile ilgileniyorsanız messes Kanbutsue festival ve törenlerde bu
içeceği bulabilirsiniz …
